Fihaonana har vore i gong sidan 1983 med eit 10 månaders kurs for ungdom på austkysten og frå andre stader på Madagaskar. Dei har og i mange år i tillegg hatt 3 månaders kurs for dei som vil ha opplæring i for eksempel hønseavl, bieavl, svineavl eller planteproduksjonar som vaniljedyrking og grønsakdyrking.

Centre Incubateur Fihaonana

Den gassiske stat har spurt om skulen kunne ha kurs for arbeidslause akademikarar frå heile Madagaskar i entreprenørskap. Staten bygde opp skulebygningar og internat for desse 40 studentane dei har i året, og det er bygt vasstårn, toalett og dusjar. Kurset starta opp i fjor haust, og 37 gjekk ut nå i oktober. Rektor Randrianarijao Hobiharisoa fortel at alle saman nå har starta si eiga bedrift eller produksjon i landbruket. Staten har gitt dei eit startstipend for å kome i gong med produksjonen.

Nytenkning på skulen

Det som nå er i gong av opplæring på mange plan, viser at personalet på skulen, med rektor i spissen, tenker nytt om korleis skulen skal drivast framover. Dei er og opptekne av korleis dei kan auke inntekta frå gardsbruket og fiskeoppdrettet for å kunne bidra meir med pengar til drifta av det eitt årige kurset dei har hatt sidan starten.

Kurssenteret for entreprenører

Foto Arne Dragsund

  Staten har bygget nye bygninger

Rektor Randrianarijao Hobiharisoa i det nye klasserommet for studentene i
kurset for entreprenører

Folk frå Øya videregående skole i Kvål i Trøndelag var på Madagaskar i tida 29. mars til 12. april. Turen gjekk med minibuss frå hovedstaden Antananarivo via Antsirabe og Ranomafana nasjonalpark til Manakara og Vohipeno der skulen ligg. 16 elevar frå agronomklassen og klassen for naturforvaltning var med på turen saman med lærarane Hjalmar Hugdal og Håvard Lien og undervisningsleiar Solveig Løvås. Far til ein av elevane var og med på turen.

Ranomafana nasjonalpark

Dei kom til Ranomafana på ettermiddagen 1.april. Halvparten av elevane og 2 lærarar gjekk dagen etter inn til den såkalla Foret primaire, den opprinnelege regnskogen der dei overnatta i telt. Dei andre gjekk ein 3 timars tur i regnskogen som ligg nær hotellet dei budde på.

Opphaldet på Fihaonana

Elevane var på Fihaonana i 5 dagar. Dei tok del i det arbeidet som elevane på Fihaonana heldt på med, mellom anna ute på ein åker for å fjerne ugras med spadar. Dei var og saman i matsalen og elevsamlingar. Opphaldet vert av Hjalmar Hugdal, som var ansvarleg for turen, karakterisert slik: – Vi hadde en fantastisk tur! Ikke minst oppholdet på Fihaonana som var en stor opplevelse. Omvisning i Filadelfia sjukelandsby og ei overnatting i bungalowar ved Det indiske hav i Manakara og ei omvisning på Tombontsoa jordbruksskule i Antsirabe, høyrde også med i programmet.

Vidare engasjement

At to skular med landbruksfag kan møtast på denne måten, er svært verdifullt, for begge skulane. Vennskapsforbindelsen mellom Øya og Fihaonana vil halde fram. Planen er å gå vidare med eit opplegg gjennom Norec, tidlegare Fredskorpset, med støtte til ei lærar- og elevutveksling mellom dei to skulane. Det vert søkt Norec om ein forundersøkelse før den endelege søknaden vert sendt.

Glede på Fihaonana

Meldingar frå Fihaonana og frå Ramiharimanana Felicite, tidlegare rektor på Fihaonana som var med som guide på turen, seier at dette besøket hadde stor betydning for elevar og tilsette på Fihaonana. For eksempel at norske og gassiske elevar kan jobbe samen i ein åker for å spa vekk ugraset, er med og utviklar gode relasjonar og syner kor forskjellig landbruket kan vere i dei ulike land i verda. Men det er både på Madagaskar og i Norge snakk om å produsere mat, på ulike måtar. Vi i styret for Jordbruksskolenes Venner vil ønskje lukke til med planane vidare!

Klar for jobbing kl. 06.00!

Foto: Hjalmar Hugdal

Alle i aksjon på åkeren

Foto: Hjalmar Hugdal

Felles måltid

Foto: Hjalmar Hugdal

Fihaonana jordbruksskule starta 18.mars- 19 opp med eit kurs for arbeidslause akademikarar med utdanning i mange fag på universitetsnivå. Fihaonana er av staten spurt om dei kan gå i gong med ei slik utdanning.

Entreprenørskap

Studentene som nå har teke til på Fihaonana, skal i første omgang vere på skulen eitt år. Det er den afrikanske utviklingsbanken som står bak finansieringa av dette programmet, via den gassiske stat. Etter at skulen er ferdig, skal dei ha eit praktisk opplegg i ein bedrift eller ein organisasjon. Meininga er at dei lære så mykje om entreprenørskap at dei kan starte opp for seg sjølv, for eksempel innan næringsmiddelindustrien. Dette året skal 40 studentar vere med i kurset. Det er og snakk om at skulen får finansiert bygginga av eit nytt internat for å kunne ta imot studentar til dette kurset i åra framover. I tillegg til eittårige elevar har skulen nå også elevar i kortare kurs på 3 månader i ymse produksjonar, t.d. vaniljeproduksjon og svinehald som dei har nå i desse dagar. Studentane i dette nye kurset skal og ha praksis ute på skulegarden, i dyrking av forskjellege vekster t.d.vanilje, og biavl samt dei ordinære husdyrproduksjonane.

Store mogelegheiter på Madagaskar

Madagaskar har mykje frukt av ymse slag, og alle husdyrarter. Difor er det store mogelegheiter for å kunne skape si eiga bedrift i næringsmiddelfag. Mykje smør, ost, hermetikk og andre produkt vert importerte frå utlandet. Spesielt kjem det veldig mykje frå Kina av litt ulik kvalitet. Behovet for at dette vert produsert på Madagaskar, er stort. Og dette kurset som Fihaonana nå er i gong med, kan ha stor betydning for landets utvikling på dette området.

Studentane i det nye kurset skal også ha praksis i husdyrbruket på skulen

Produksjon av god kompost er ein viktig del av undervisninga i hagebruket

Rektor Randrianarijao Hobiharisoa framfor ei vaniljeplante. Skulen skal plante til rundt 1000 vaniljeplanter med tanke på å auke inntekta frå gardsbruket.

Det er nødvendig med nok og godt vatn på Fihaonana, både til skulen og internata og til dyra i husdyravdelingane. Dei har eit par borehol som har gitt vatn, men til tider har det vore for lite, ikkje minst i tørketida.

Ny brønn

Rolf Moi frå Jordbruksskolenes Venner var på dugnad på Fihaonana i fjor haust. Då vart det grave ut ein brønn på 8 meter før dei kom ned på fjell. I år var han og ein tur til Fihaonana for å grave ut ein brønn nr. 2. Denne er på 9 meter og indre diameter på 1,8 meter. Med seg hadde han to arbeidarar som hadde vore med han på utgraving av ein brønn på Tombontsoa for eit par år sidan. I tillegg folk frå skulen som gjekk ned og grov ut etter kvart som ringane vart støypte og senka ned. Massen vart heist opp etter kvart, og vatnet pumpa ut når det steig i brønnen om natta. Brønnen som vart graven i fjor har blitt dekka til og fått pumpe installert. Den andre vert og tildekka og montert pumpe på når kablar og røyr er lagde ned.

Tilgang på godt vatn

På både Tombontsoa og Fihaonana er det nå god vasstilgang. På Tombontsoa vart det for eit par år sidan lagt ned 1.6 km med nye vassrøyr på heile skuleeigedomen og i gardsbruket, og som nemt graven ein ny brønn. Og nå på Fihaonana som har fått to nye brønnar i tillegg til borehola frå tidlegare. For Jordbruksskolenes Venner har det vore viktig å bidra til at skulane har godt og tilstrekkeleg med vatn til skulen, bolighusa, internata og husdyravdelingane.

Rolf Moi forklarar korleis brønnen blir bygd.

Fihaonana jordbruksskule har ein MF 135 som dei fekk som gåve frå ein bonde på Varhaug, sendt ut i ein kontainer i 2010. Denne har vore mykje brukt til pløying og transport, sidan skulen har vore inne i ei tid med mykje restaurering og nyanlegg i skulen og gardsbruket.

Gåve frå Jordbruksskolenes Venner

Som ei jubileumsgåve i samband med 35 års jubileet 13. november-18, bestemte styret i JV at vi ville gje ein Kubota traktor som gåve. Dette er ein relativt liten traktor med 4 hjulstrekk som kan nyttast på dei små flater. Prisen var og svært rimeleg, truleg som ein introduksjonspris frå firmaet Kubota i Japan, for å auke salet av billege traktorar til bøndene på Madagaskar. Det høyrer og med ein vanleg sokkelplog og ein skålplog som utstyr. Rektor på skulen har ønskt ein slik traktor til skulen.

Varhaug kristelege ungdomslag

Ungdomslaget på Varhaug har i mange år gitt pengar til JV for arbeid på dei to jordbruksskulane Tombontsoa og Fihaonana. Mellom anna nytt vassleidningsnett på heile skuleområdet på Tombontsoa for nokre få år sidan. Dei har og vore med på dugnadsoppdrag på skulane. Dette året vil dei altså dekke prisen på denne traktoren til Fihaonana. Takk til Ungdomslaget for denne store gåva!

Lærar Noely på den nye traktoren

Fihaonana feira 35 års jubileum 12. og 13. november-18, med mykje folk frå kyrkje og stat på sjølve jubileumsdagen 13.november.

Jordbruksskulen har markert seg

Fihaonana er den einaste jordbruksskulen på heile austkysten av Madagaskar. Skulen ligg i eit av dei mest folkerike områda i landet. Store elvar renn ut i havet langs heile kysten, og langs desse elvane er det tett med landsbyar, der dei fleste er bønder. Ned mot kysten er det og mange fiskarlandsbyar. I alt er det nå godt 1.500 tidlegare elevar frå Fihaonana. Dei fleste av desse livnærar seg i jordbruket, men det er og nokre som har funne seg anna arbeid eller har studert vidare.

Rettleiingsprosjektet FaFaFi i Manakara

I 1979 vart det starta opp eit rettleiingsprosjekt i jord- og husdyrbruk i Manakara, 4 mil nord for Fihaonana. Underteikna var leiar for dette prosjektet. Det vart bygt eit senter for prosjektet og tilsett i alt 16 rettleiarar som budde og arbeidde ute blant bøndene. Ungdomssenteret Fihaonana i Vohipeno vart i si tid bygd opp av pengar frå KFUM-KFUK i Norge. Dette senteret var svært lite brukt, så FaFaFi overtok senteret som kursstad i 1981. Dette gjekk austsynoden inn for. Styret i FaFaFi og synoden gjekk inn for forslaget om å bygge ein jordbruksskule på denne staden. Søknad til Norad vart utarbeidt og sendt via kyrkja og NMS. Norad svara positivt på søknaden, og bygginga av skulen kom i gang i 1982, med det første kullet elevar som starta opp i 1983. Den første rektoren var Ramiharimanana Felicite som var rektor på skulen i 32 år.

Stor heider frå den gassiske stat

Den gassiske stat har for ei tid sidan anerkjent Fihaonana som ein viktig fagskule for landbruket. Då det nyleg skulle vere eit seminar i Sør-Afrika for å diskutere framtidig landbruksutdanning, vart rektor Hoby på Fihaonana valt som den einaste frå skulane på Madagaskar, saman med folk frå landbruksdepartementet som skulle representere Madagaskar. Staten er og med og utarbeider eksamensoppgåver og signerer vitnemåla til elevane. Dette gir ei viss tyngde for dei som er utdanna på Fihaonana.

Disse fra styret i JV var med på jubileet: F.v. Arne Dragsund, Rolf Moi,
Kolbjørn Lerstøl og Kjell Dale

  Fra festsalen under jubileet

Tre sentrale personar då skulen kom i gang i 1983. F v. Ramiharimanana Felicite, rektor, Soamila Felix, synodepresident, Arne Dragsund, utarbeidet søknaden til Norad

Rektor Randrianarijao Hobiharisoa og kona Solange under festmiddagen

Fihaonana jordbruksskule i Vohipeno har vore i gang sidan 1983. Bortimot 2.000 elevar har gått ut frå skulen sidan den tid. Og det har vore mange deltakarar på kortare kurs gjennom desse åra.

Markering av jubileet

Tysdag 13. november -18 er det stor feiring for at skulen nå er 35 år gamal. Dagen før skal det vere samling med tidlegare elevar, til ein fagdag. Her vil nye ting bli tekne fram, og det blir omvisning i det veldrivne gardsbruket. Rektor er Randrianarijao Hobiharisoa.

Framtida for skulen

Fihaonana er den einaste jordbruksskulen på heile austkysten av Madagaskar, så behovet for jordbruksutdanning er veldig stort. Dei fleste elevane kjem frå austkysten, men det er og mange elevar frå Fianarantsoa-området i innlandet. Så er kulturar og husdyrslag om lag dei same kor du er på Madagaskar, bortsett frå ein del frukttre, kaffi og vanilje. Klimaet er også noko ulikt, frå innlandet med ei markert kalde – og turketid og på austkysten med noko regn heile året. Vestkysten har eit turrare klima med lite nedbør også i regntida.

Jordbruksskolenes Venner med

Rolf Moi, Kjell Dale, Kolbjørn Lerstøl og Arne Dragsund i styret for JV skal i haust til Madagaskar i forskjellige oppdrag på Tombontsoa og Fihaonana. Dei vil bli med på jubileumsfeiringa på Fihaonana.

Under flaggheising på 30 års-jubileet i 2013

Foto: Randriamahaleo Bary

Elevene heiser skoleflagget og det gassiske flagget

Foto: Randriamahaleo Bary

I 2010 fikk skolen en brukt MF 135 traktor fra en bonde på Varhaug. Den ble sendt ut i en kontainer sammen med annet utstyr. Tidligere måtte elevene spa opp all jord til for eksempel dyrking av mais. Da rakk de en avling i året. Etter at traktoren kom dit, kan de bruke den til å pløye opp jorda, og så tar elevene gjødsling og såing av maisen. Fordi det er noe nedbør gjennom hele året på østkysten, kan de ta 3 avlinger av mais når de får pløyd opp jorda på denne måten.

Traktoren er pusset opp

I april i år ble traktoren pusset ned og malt på nytt i de originale fargene. Rektor Hoby og lærer Yony sto for dette arbeidet. Startmotoren og dynamoen fungerte dårlig det siste året, så disse er kommet nye fra Norge i år. En gave fra han på Varhaug som ga traktoren i sin tid.

Traktor eller oksetrekkraft

På Fihaonana har JV finansiert et oksesenter for temming og trening av ungokser som trekkdyr. Skolen kjøper inn ungokser av Zeburasen som elevene lærer å temme og bruke. Det er så lite bruk av oksetrekkraft i landbruket på østkysten, at skolen vil selge de ferdig temte oksene med plog og en vogn til interesserte bønder. På Fihaonana er det ikke et spørsmål om mekanisering eller bruk av okser, men heller et både og. Med bruk av traktoren til pløying og transport, har opplæringa på skolen blitt bedre. Nå får elevene mer tid til andre oppgaver. De bruker også okser til jordarbeiding og noe transport.

Traktoren er pusset ned og nymalt

Traktoren ferdig montert igjen