20.-22. juni i år var det stort jubileum på Tombontsoa jordbruksskule på Madagaskar. Skulen feira at det var 60 år sidan skulen kom i gang med jordbruksutdanning for unge gassarar. 

Den første skulen i sitt slag på Madagaskar

Då skulen kom i gong i august 1965, var den blant dei aller første skulane som skulle gje landbruksutdanning på Madagaskar. Halvparten av opplæringa i det eittårige agronomkurset var praksis ute i avdelingane i gardsbruket på 1250 dekar, med dyrking av mange vekster og eit husdyrbruk med kyr, griser og høner. Det var rundt 50 elevar i det første agronomkullet, berre gutar. Dei fleste elevane kom frå gardane i nærleiken eller rundt om i det store jordbruksfylket Vakinankaratra.

Offisiell opning i festsalen

Fredag 20. juni var det opning av jubileet i skulen sin festsal. Skulens rektor, dr. Rasoloson Lala ønskte velkommen til leiinga i den gassiske lutherske kyrkja, representert ved presidenten i kyrkja, pastor Rakotozafy Denis. Mange samarbeidspartnarar med skulen gjennom mange år, var også til stades.  Til dømes Jordbruksskolenes Venner og fjørfefirmaet Avitech som skulen samarbeider med med opplæring og produksjon av verpehøner. Det norske misjonsselskap vart representert ved Arne Dragsund, som var bedt om å kome med helsing på vegne av NMS. 

Samarbeidspartnarane hadde ei utstilling og stands for å vise kva dei held på med.  Ein stor traktor med 4 skjærs vendeplog hadde skulen plassert saman med dei andre samarbeidspartnarane, som JV har gitt for nokre år sidan. Det norske misjonsselskap hadde gitt pengar til bygging av eit nytt kyllinghus for oppdrett av verpehøner. Innsamlinga av pengane var i samarbeid med KG i Oslo.

Laurdag 21. juni, den 2. jubileumsdagen, var det stor feiring i parken. Det var laga til ei stor scene og benker ut i parken. Kyrkjepresidenten, pastor dr. Rakotozafy Denis, leia samlinga saman med rektor dr. Rasoloson Lala. 

Gudsteneste i Antsirabe

Jubileet vart avslutta med ei gudsteneste i den store Antsirabekatedralen sundag 21. juni, leia av kyrkjepresidenten og presidenten for synoden SPAM, som eig Tombontsoa jordbruksskule. 

Rundt 3000 menneske i kyrkja avslutningsdagen. Rektor Rasoloson Lala og kona vart heidra med ei gåve.F: R. B  

Nedlegging av grunnsteinen for ein stor forsamlingssal for skulen. Foto: Randriamahaleo Bary

Ein skule i vekst

Jubileet på Tombontsoa var ei stor markering av det skulen har vore i 60 år for det gassiske samfunnet, og ikkje minst for bøndene gjennom desse åra. Eit stort antall avlsdyr er selde til bøndene i distrikta rundt Tombontsoa, t.d. NRF kalvar av begge kjønn. NRF dyra kom til skulen i 1966, med 10 kviger og ein okse frå Norge. Det var den første stammen av NRF dyr på øya. Seinare kom det store norsk-  gassiske prosjektet Fifamanor til med import av kvige- og oksekalvar. Og ei utstrakt rettleiing ute hos bøndene med ikkje mindre enn 60 oksestasjonar for bedekking med det lokale feet, Zeburasen. Resultatet er at det nå er mange tusen reine NRF kyr spreid over heile innlandet, og noko på austkysten, og krysningsdyr av NRF og Zebu. Så skulen har ikkje berre vore ein pioner på utdanningsområdet, men også med spreiing av NRF som den nye mjølkerasen på Madagaskar. Skulen importerte NRF sæd frå NRF på Hamar i 1973, og Madagaskar var såleis det første landet som importerte oksesæd frå Norge. Det vert ennå i dag importert oksesæd frå Geno i Norge. 

Den første jordbruksskulen i Den gassisk lutherske kyrkja, Tombontsoa, kom i gang i 1965, og kan såleis feire 60 års jubileum i sommar. 

Feiring 20.-22. juni 2025

Feiringa skal foregå i 3 dagar frå 20.juni til 22. juni i år. Det blir eit rikhaldig program, meldest det frå rektor Rasoloson Lala. Han har sendt invitasjon til mange i Norge, både til dei som har arbeidt på skulen tidlegare, og til vener av skulen. Han ba om at vi sender ut ein invitasjon frå Jordbruksskolenes Venner også. Det blir heilt sikkert eit flott jubileum på skulen i Antsirabe desse dagane. 

Ein skule i fremste rekkje

Skulen har gjennom desse seksti åra vore rekna for å vere blant dei aller fremste skulane innan landbrukssektoren på Madagaskar. Når staten skal ha folk til stillingar i sine prosjekt, skriv dei ofte i utlysingsteksten: «elevar frå Tombontsoa vert føretrekte». Dette er ein god attest frå staten til ein skule som er i stadig utvikling. 

Årsmeldinga 2024

Les gjerne meir om skulen og det som har skjedd der i året 2024. Det er mykje positivt å lese, der rektor og hans medarbeidarar arbeider for at dei praktiske avdelingane i gardsbruket skal gå så godt at dei finansierer agronomkurset på skulen utan hjelp utanfrå.

61 studenter avsluttet sitt 3 årige studium med en utspørring (soutenance) i bacheloroppgaven i oktober- 23. Avslutningsfesten var i desember. I mars -23 ble 68 studenter uteksaminert, så i alt er 129 studenter ferdige med bachelorstudiet i 2023.

Oppgave i produksjon av kaniner

Onsdag 25. oktober var undertegnede invitert til Tombontsoa for å overvære utspørringen av kandidaten Velomanana Ranjatiana Herimalala. Han skulle forsvare sin avhandling «Verdien av tilsetting av ekstrakt av planten Azolla i foret til kaniner av rasen Geant på 1,5 og 2,0 mnd. alder».

Utprøving med i oppgaven

Han hadde også lagt inn data ved praktisk tildeling av tilskuddet til kaninene, slik at oppgaven hadde også med resultater på veksten for forskjellig tilskuddsmengde og tid.  

Gjennomgang av oppgaven

Lærer i husdyrfaget og rektor var med på utspørringa. En representant for departementet for Teknisk utdanning var også med i sensurteamet.

Stor tilgang på nye studenter

129 studenter gikk ut av dette studiet i 2023, slik som nevnt ovenfor. Rektor Rasoloson Lala kunne fortelle at det nå var 140 søkere til det 1. året som vil komme i gang med det første, en stor økning fra tidligere. Dette sier litt om interessen blant ungdom for å gå på IPSATTA på Tombontsoa. Fordelen for Tombontsoa i forhold til andre tilsvarende studiesteder, er at skolen har et velutviklet gårdsbruk, der studentene får nødvendig praksis. Og de kan benytte avdelingene i jord – og husdyrbruket til sine økonomiske analyser i studiet sitt. 

Nylig var det stor avslutningsfest på Tombontsoa. 72 studenter i høyskolen IPSATTA fikk sine diplomer fra presidenten i Den gassisk lutherske kirke, Dr. Rakotozafy Denis. 

Bachelor i jordbruk, husdyrbruk og miljøteknologi

De som har studert 3 år for å få bachelorgraden, har hatt noen fine år på Tombontsoa. Det skolens egne lærere ikke har kunne undervist i, har skolen fått hjelp med fra lærere ved universitetet i hovedstaden og det katolske universitetet som ligger like ved Tombontoa. 

Praksis i studietiden

Det som særpreger dette studiet på Tombontsoa, er at studentene har det store gårdsbruket som sitt praksissted. Her er de innom husdyravdelingene med storfe, gris og høner. Og de kjenner til dyrkinga av mais og gras til storfeet, samt forskjellige grønnsakvekster. Når de skal gå inn i økonomiske kalkyler for å finne lønnsomheten ved de forskjellige kulturer i jordbruket eller produksjoner i husdyrbruket, lager de dekningsbidragskalkyler for de enkelte produksjonene, og sammenstiller dette til et økonomisk resultat. Teknikken er den samme for en bonde som ønsker å få hjelp til å finne ut hvordan drifta går på sin egen gård.

Stor etterspørsel eller ferdige kandidater

Disse kandidatene får stillinger i staten, kommuner eller hos private organisasjoner. Mange av studentene har fått seg arbeid før studiet er avsluttet. Noen går videre og tar mastergraden ved andre universitet. 

Lykke til dere som nå gikk ut på Tombontsoa! Og mange gratulasjoner til skolen!

Kvart år plantar dei skog på Tombontsoa jordbuksskule i Antsirabe. Slik også i år, med ein plantedag 25.februar. 

Studentar som lærarar

I høgskulen IPSATTA er det ei linje for miljøkunnskap. Studentane i 3. årskullet (kledd i blå T-shirt) underviste agronomelevane i korleis dei skulle plante forskjellige treslag, som eucaluptus, furu og andre treslag. Skulen har eit skogsareal i Ambatomainty, eit par kilometer nord for Tombontsoa, der det tidlegare var planta til med furuskog. Den store skogen vart hoggen ned for nokre år sidan, og både furu og andre treslag vart planta etter det. Skogen der tener også som demonstrasjonsfelt for elevar og studentar på skulen. Eit treslag som heiter Liquidaambar, har vakse mykje på 2 år slik eit av bileta viser. 

Avslutning av studiet

Studentane i høgskulen har nå avslutta året med hovudoppgåva, og skal ha avslutning av studiet 18.mars med utdeling av vitnemåla. Mange av desse har alt fått seg arbeid, og nokre tek eit masterstudium på universitetet etter studiet på Tombontsoa. Sidan gardsbruket vert nytta i studiet i høgskulen, med planlegging og analyser av drifta til dømes, er studentane frå dette kurset etterspurde i arbeidsmarkedet. 

Planting av moringatreet

Begge jordbruksskulane har satsa på planting av treslaget Moringa. Det har eit stort innhald av viktige næringsstoff og mineral og vitaminar.  Blada på Moringatreet inneheld og mykje protein, og har alle dei 9 viktige aminosyrene i seg. Eit eige prosjekt tilknytta Jordbruksskolenes Venner i samarbeid med jordbruksskulane, er starta opp for om lag 2 år sidan. Det er oppretta ein eigen konto i NMS som sender pengane ut til skulane. Eit ektepar i Oslo leiar prosjektet og har samla inn pengar til arbeidet, med blant anna opplæring på begge skulane for å spreie bruken av dette treet. Og oppformering i planteskulane. Det er stor interesse for dette treslaget. Nå har Tombontsoa planta Moringa fleire stader, med ein start i desember 2021. 700 tre vart planta på skulen, og ein heil del vart planta i nokre distrikt nær Tombontsoa, og i sjukelandsbyar i Antsirabeområdet.