Tombontsoa har mange studieretningar i dag. Agronomkurset har vore med heile tida sidan starten på skulen i 1965. Etter 50 år kom Lycee Agricole (grønt gymnas) med, og etter det høgskuletilbodet IPSATTA på 3 år for bachelorstudium i jordbruk, husdyrbruk og miljøkunnskap. Fjørfeskulen Avischool har dei og hatt dei siste åra for dei som er ferdige agronomar og spesialisering i fjørfe.
Paraveterinærstudium
11. oktober i år byrja det 24 studentar i det som er kalla paraveterinærmedisin, eit 2 årig studium for ungdom som ønskjer å spesialisere seg i veterinærmedisin og som skal ut som vaksinatørar eller rettleiarar i staten eller private organisasjonar. Dei kan og gå vidare på veterinærstudium ved universitetet etter dette kurset. Dette er det første i sitt slag på Madagaskar, og høver godt på Tombontsoa sidan rektor Rasoloson Lala sjølv er utdanna dyrlege. Det er god kontakt med universitet for å få gode lærarkrefter til dette kurset, samt dei andre kursa dei har i IPSATTA studiet.
1. året i det nye studiet skal studentane ha grunnleggande fag som plantedyrking, foring og stell av husdyr. 2. året er det spesialisering i sjukdomar og behandling av dyr.
Til rektor, lærarstaben og studentane: Lukke til med det nye studiet på Tombontsoa!
Studentar som byrjar i paraveterinærstudiet. Foto: Rasoloson Lala
Studentar i IPSATTA og elevar i Lycee Agricole var samla til andakt i starten på skuleåret. Foto: Rasoloson Lala
Nylig var det stor avslutningsfest på Tombontsoa. 72 studenter i høyskolen IPSATTA fikk sine diplomer fra presidenten i Den gassisk lutherske kirke, Dr. Rakotozafy Denis.
Bachelor i jordbruk, husdyrbruk og miljøteknologi
De som har studert 3 år for å få bachelorgraden, har hatt noen fine år på Tombontsoa. Det skolens egne lærere ikke har kunne undervist i, har skolen fått hjelp med fra lærere ved universitetet i hovedstaden og det katolske universitetet som ligger like ved Tombontoa.
Praksis i studietiden
Det som særpreger dette studiet på Tombontsoa, er at studentene har det store gårdsbruket som sitt praksissted. Her er de innom husdyravdelingene med storfe, gris og høner. Og de kjenner til dyrkinga av mais og gras til storfeet, samt forskjellige grønnsakvekster. Når de skal gå inn i økonomiske kalkyler for å finne lønnsomheten ved de forskjellige kulturer i jordbruket eller produksjoner i husdyrbruket, lager de dekningsbidragskalkyler for de enkelte produksjonene, og sammenstiller dette til et økonomisk resultat. Teknikken er den samme for en bonde som ønsker å få hjelp til å finne ut hvordan drifta går på sin egen gård.
Stor etterspørsel eller ferdige kandidater
Disse kandidatene får stillinger i staten, kommuner eller hos private organisasjoner. Mange av studentene har fått seg arbeid før studiet er avsluttet. Noen går videre og tar mastergraden ved andre universitet.
Lykke til dere som nå gikk ut på Tombontsoa! Og mange gratulasjoner til skolen!
Ferdige kandidater Foto: Rasoloson Lala
Presidenten i kirken, dr. Rakotozafy Denis, delte ut diplomene Foto: Rasoloson Lala
Disse har bachelorgraden i jordbruk, husdyrbruk og miljøkunnskap. Foto: Rasoloson Lala
Kvart år plantar dei skog på Tombontsoa jordbuksskule i Antsirabe. Slik også i år, med ein plantedag 25.februar.
Studentar som lærarar
I høgskulen IPSATTA er det ei linje for miljøkunnskap. Studentane i 3. årskullet (kledd i blå T-shirt) underviste agronomelevane i korleis dei skulle plante forskjellige treslag, som eucaluptus, furu og andre treslag. Skulen har eit skogsareal i Ambatomainty, eit par kilometer nord for Tombontsoa, der det tidlegare var planta til med furuskog. Den store skogen vart hoggen ned for nokre år sidan, og både furu og andre treslag vart planta etter det. Skogen der tener også som demonstrasjonsfelt for elevar og studentar på skulen. Eit treslag som heiter Liquidaambar, har vakse mykje på 2 år slik eit av bileta viser.
Avslutning av studiet
Studentane i høgskulen har nå avslutta året med hovudoppgåva, og skal ha avslutning av studiet 18.mars med utdeling av vitnemåla. Mange av desse har alt fått seg arbeid, og nokre tek eit masterstudium på universitetet etter studiet på Tombontsoa. Sidan gardsbruket vert nytta i studiet i høgskulen, med planlegging og analyser av drifta til dømes, er studentane frå dette kurset etterspurde i arbeidsmarkedet.
Planting av moringatreet
Begge jordbruksskulane har satsa på planting av treslaget Moringa. Det har eit stort innhald av viktige næringsstoff og mineral og vitaminar. Blada på Moringatreet inneheld og mykje protein, og har alle dei 9 viktige aminosyrene i seg. Eit eige prosjekt tilknytta Jordbruksskolenes Venner i samarbeid med jordbruksskulane, er starta opp for om lag 2 år sidan. Det er oppretta ein eigen konto i NMS som sender pengane ut til skulane. Eit ektepar i Oslo leiar prosjektet og har samla inn pengar til arbeidet, med blant anna opplæring på begge skulane for å spreie bruken av dette treet. Og oppformering i planteskulane. Det er stor interesse for dette treslaget. Nå har Tombontsoa planta Moringa fleire stader, med ein start i desember 2021. 700 tre vart planta på skulen, og ein heil del vart planta i nokre distrikt nær Tombontsoa, og i sjukelandsbyar i Antsirabeområdet.
Lauvtre klare til utplanting. Foto: Rasoloson Lala
Liquidambar-treet etter 2 år. Foto: Rasoloson Lala
Den sterke syklonen Batsirai som kom innover austkysten av Madagaskar natt til søndag 6. februar, har gjort store skader på Fihaonana jordbruksskule i Vohipeno.
Store skader på bygningane
Takplater på driftsbygningar, garasjebygg og bolighus er tekne av vinden i den sterkaste syklonen i manns minne, seier folk i Manakara. 1500 meter av gjerdet rundt eigedomen på Fihaonana er øydelagt på grunn av at store tre har falt over det høge gjerdet. Plantingane av avocado, banan, papaya og andre frukttre er øydelagde. Store tre inntil skulen har knekt rett av. 4 geiter og sauer og ein gris omkom sidan det kom mykje vatn inn i gardane. Vindaugo i klasseromma er øydelagde, og det er kome vatn inn i kontorbygningen. Vindaugo i kontora er knuste. Dette er noko av skadene. I tillegg vart fleire fiskedammar øydelagde, på grunn av store mengder vatn som kom samtidig med syklonen, og fisken er tapt. Elevar og tilsette er i gang med rydding av tre på skuleområdet og i gardsbruket.
Straumen borte
Pumpene for vatn til heile skulen og gardsbruket går med straum. Den forsvant under syklonen, og det statlege straumselskapet Jirama kan ikkje love kva tid dei kan kome for å reparere leidningane som har falle ned. Nå brukar dei bøtter for å bere vatn frå brønnane til alle dyra og det elevar og tilsette treng sjølv.
Koronatilfelle
Under syklonen kom folk frå dei nærliggande landsbyane til Fihaonana for å søkje ly for uveret. Rektor fortel i dag (7.2.) at det er mykje korona hos elevane nå, med 22 sjuke. Dei har fått medisinar som dei brukar mot sjukdomen.
Våre venner på Fihaonana treng vår støtte
Fihaonana jordbruksskule treng ekstra støtte i desse dagar. Styret i JV vil sende pengar til skulen for å hjelpe til med det som trengst mest i denne fasen. Du som les om dette, kan vere med ved å sende pengar til JV kontoen med Vipps 513127 eller konto 8220.02.85057. Vi er glade om du vil vere med oss i ei ekstra gåve til skulen i ei vanskeleg tid!
På styremøtet i JV 12. januar 2022 vart Kolbjørn Lerstøl vald til ny leiar etter at Rolf Moi ba om avløysing. May- Brit og Kolbjørn Lerstøl var misjonærar på Tombontsoa jordbruksskule i Antsirabe i tida 1982-87. Kolbjørn arbeidde som leiar for mølleprosjektet med produksjon av kraftfor til storfe, svin og fjørfe med ein produksjon på bortimot 1000 tonn i året på det meste. Han sto for monteringa av ei ny kraftformølle som vart importert frå Norge. I mølla hadde dei og maling av kveite som bøndene i området, i samarbeid med NORAD prosjektet Fifamanor, dyrka. Mølla spelte ein viktig rolle i rettleiinga til bøndene om å auke kveitedyrkinga, som ein kultur i tørketida, etter at risen var hausta. Køyrer ein sørover mot Manandona i juni-juli, ser ein dei fine kveiteåkrane i rismarkene. Framleis kan bøndene få male kornet i mølla på Tombontsoa. Kolbjørn hadde og opplærina av mekanikarane på verkstaden for garden. Han leia og arbeidet med bygginga av eit nytt jenteinternat i 1986 og fram til dei reiste heim året etter.
May- Brit Lerstøl, som er sjukepleiar, hadde ansvaret for helsestellet blant arbeidarane og elevane på Tombontsoa. Mellom anna var ho oppteken av god ernæring og oppfølgjing av borna til arbeidarane på skulen.
Kolbjørn Lerstøl var med og starta foreininga Jordbruksskolenes Venner, og kjenner godt til arbeidet på dei to jordbruksskulane på Madagaskar. Han har ofte vore med på dugnadsoppdrag på Tombontsoa og Fihaonana, dei seinare åra og i det såkalla Okseprosjektet med produksjon av åk, gode vogner og reiskapar tilpassa oksetrekkraft.
Lukke til med oppgåvene som ny leiar i JV!
Kolbjørn Lerstøl er ny leiar i JV Foto: Arne Dragsund
Det har vore vanskeleg med omsetnaden av mjølk, egg og andre jordbruksprodukt i koronatida. Normalt sel dei egga i byane Manakara og Farafangane. Nå er dette teke seg litt opp igjen.
Storfeet
Totalt er det 16 storfe i fjøset inklusivt 8 mjølkekyr, 1 okse og nokre kalvar og ungdyr. Elevane mjølkar kyrne for hand. Foret er gras eller mais som dei haustar til dyra kvar dag. Tidlegare hadde dei og noko maissurfor, men sidan klimaet tillet hausting av mais omtrent heile året, er foret for det meste mais og gode grassortar som dei haustar ferkst kvar dag. Mjølkekyrne får også kraftfor frå eigen kraftformølle.
Grisene
Sjølv om det er ganske varmt i regntida på Fihaonana, går det veldig godt med svineproduksjonen. Rasen er Yorkshire i ein veldig god stamme på Fihaonana. Dei kjøper inn ungrånar i Innlandet for bedekking når dei gamle skal skiftast ut. Dei har som mål å sende 300 slaktegriser i året til hovudstaden Antananarivo for slakting. Dei køyrer dyra dit med eigen lastebil, rundt 70 mil. Då køyer dei nattetid. Hittil i år har dei slakta 220 og har 170 snart slakteferdige, så dei reknar med å greie målet dette året.
Hønene
I alt har dei 650 som er i verping nå, og 1000 17 vekers unghøner. Hønene er kjøpte inn frå Avitech i Antsirabe som Tombontsoa samarbeider med om Fjørfeskulen. Hønene er hybridhøner, så egga er til konsum.
Fiskeoppdrettet
Skulen har mange fiskedammar nå for oppdrett av Tilapia og Karpe. Før henta dei ny yngel i Toamasina, men har nå begynt med eige oppdrett av settefisk.
Praksis og teori hand i hand
Både i agronomkurset og i dei andre kursa skulen har, er praksis ute i husdyravdelingane eller i dei enkelte kulturane ute på garden ein viktig del av opplæringa. Eit viktig uttrykk er ståande: God drift i avdelingane er god undervisning! Elevane har også sine eigne parsellar med t.d. grønsaker som dei steller heile det året dei er på skulen. Dei brukar grønsakene i matlaginga.
Unghøner som snart er i verping. Foto: Herinjaka Zo
Det er imponerande at både Tombontsoa og Fihaonana har klart og halde skulane i gong midt i koronatida. Kursa har gått omtrent som normalt dette vanskelege året.
Agronomklassen
81 elevar får sine diplomar signert av Landbruksdepartementet og skulen, 29. oktober. Dei held i skrivande stund på med sine avsluttande skriftlege og muntlege eksamenar. Dei har dessutan vore på studietur eit vekes tid, til Fianarantsoa, Antsirabe, Antananarivo og Itasy, der dei har besøkt Tombontsoa, andre skular, bedrifter og bønder. Nytt skuleår startar i byrjinga av januar 2022, så nå i november-desember er det opptaksprøve fleire stader til det nye skuleåret.
Entreprenørklassen
37 studentar var ferdige med studiet sitt 24. august-21. Nå er dei reiste heim og ventar på støtta som staten skal gje dei i samband med den bedrifta dei har planlagt å starte opp innan landbruk og foredling av jordbruksprodukt. Dette er 3. kullet som går ut av skulen i dette kurset. I alt har 123 agroprenørar som dei kallar seg, gått ut frå Fihaonana i det eittårige kurset desse tre åra. Det er inngått avtale med staten om at Fihaonana skal følgje opp desse i 5 år framover, for å gje råd og rettleiing om drifta i tiltaket eller bedrifta deira, eller den produksjonen dei har sett i gong.
Kortare kurs
Kvart år har Fihaonana i gong kortare kurs i t.d. bieavl, hønseavl, risdyrking, vaniljedyrking og dyrking av andre vekster. Skulen har også kvart år lærarar og studentar frå andre skular som ikkje har gardsbruk og mogelegheiter for praksis. Lengda på desse kursa kan vere frå nokre veker til eit par månader, alt etter kva behov dei har.
Elevane i agronomklassen har eksamen. Foto: Rabemanantsoa Yony
Tombontsoa har i dei siste åra kjøpt inn daggamle kyllingar og fora dei opp til 8 veker og sal til bøndene i området. Dette har vore ein svært god produksjon med god inntening.
Import frå Tyrkia
Dei prøvde, i samarbeid med firmaet Avitech, å importere kyllingar frå Mauritsius. Men det var vanskeleg. Skulen har kjøpt kyllingar direkte hos Avitech tidlegare. Nå gjekk desse saman om å imortere kyllingane frå Tyrkia av rasen Starlette brun. Dette er hybridkyllingar, så det er snakk om verpedyr og konsumegg. 18.000 kyllingar kom til skulen 12. februar og 19. juni. Og 20. oktober kjem det ei ny sending på 18.000. Av desse er 11.000 alt bestilte, så etterspørselen etter gode verpehøner er stor.
God kvalitet på kyllingane
Det har vore svært god kvalitet på kyllingane frå Tyrkia, melder rektor Rasoloson Lala. Han seier og at dei har auke prisen til bøndene blant anna fordi kraftforet har vorte dyrare under koronatida. Dei lagar sjølv sitt eige kraftfor, men mineral og vitamintilskot og andre innsatsfaktorar har stege i pris denne tida.
Henta kyllingane på flyplassen
Kyllingane vart henta på Ivato flyplass i Antananarivo, 19 mil frå skulen. Kyllingane greide transporten frå flyplassen godt. Det har også vore lite dødelighet i oppdrettet. Dei som arbeider med kyllingane er nøye med reinhaldet for kvart innsett, og er flinke og påpasselege med foring og stell. Skulen har tent godt på kyllingoppdrettet så langt, men det er mykje som må klaffe når dei må importere kyllingar på denne måten.
Flotte kyllingar.
Kyllingane over i huset.
Rektor Rasoloson Lala saman med elevar som har avslutta kurset om hønseavl.
Midt i koronatida har skulen på Tombontsoa gått som normalt, etter stor innsats frå rektor Rasoloson Lala og hans medarbeidarar. I enkelte kurs slik som fjørfekurset, har lærarane undervist frå Antananarivo og nytta videokonferanse med elevane som var i eit klasserom på Tombontsoa.
Agronomkurset FPQA
Dette er det eittårige kurset som var det opprinnelege kurset på Tombontsoa frå 1965 av, med ungdom frå landsbygda som skulle bli utdanna til bønder. Dei betalar ein symbolsk sum i skulepengar, men skulen får støtte frå NMS/JV for å halde dette kurset i gong framleis. 23. juli -21 avslutta 64 elevar si utdanning som agronomar. Dette var kull nr. 56 for gutane. I starten på skulen var det berre gutar som tok kurset, men jentene kom med for 34 år sidan. Elevane bur på skulen.
Fjørfekurset AVICHOOL
Dette er eit kurs for dei som ønskjer ei fordjuping i avl av høner og andre fjørfe. Det varer i 3-5 månader. Også dette kurset er som dei andre kursa på skulen, godkjende av staten. Staten er med og skriv under på vitnemålet saman med skulen og synoden. Nokre elevar som har avslutta agronomkurset, tek fjørfekurset i tillegg. Avl av høner for sal av konsumegg og oppal av slaktekylling har teke seg opp i Innlandet dei siste åra, noko dette kurset har mykje av æra for. 3.august i år byrja 18 agronomar på dette kurset, som er det 5. sidan kurset starta.
Høgskulen IPPSATTA
Dette er eit høgskuletilbod for dei med artium. Det varer i 3 år og har ei spesialisering i plantedyrking, husdyrhald eller miljøkunnskap. Kurset fører fram til bachelorgraden etter 3 år. Nå er det 292 studentar i dette kurset. Studentane betalar skulepengar som dekkjer undervisninga. Dei bur ikkje på skulen.
Grønt gymnas Lycee Agricole
Kurset er treårig og elevane må ha BEPC (ungdomsskulen) frå før av for å kome inn. Det fører fram til artium etter 3 år. Det er 60 elevar i dette kurset. Dei som slutta i år, fekk 100 % bestått eksamen, noko som er ganske spesielt og viser den kvalitet undervisninga på skulen ligg på, både i praksis og i teoretiske fag. Elevane betalar skulepengar og bur ikkje på skulen slik som agronomelevane.
Starten på nytt skuleår
Elevane i Lycee Agricole starta opp 1.september-21. 11. oktober kjem dei nye FPQA elevane etter at dei har hatt opptaksprøve 27.-29. september, både teori og praktisk prøve. 19. oktober kjem studentane i IPPSATTA til Tombontsoa for eit nytt skuleår.
Vi ønskjer skulen lukke til med nytt skuleår, og den store og viktige oppgåva dei har for å utdanne folk til bønder og rettleiarar i landbruket framover!
Elever i agronomklassen.Studenter i IPPSATTA.Elever i Lycee Agricole.
